تاثیر انتظارات

در ادامه خلاصه ای از فصل های قبل کتاب نابخردی های پیش بینی پذیر و پس از تاخیر زیاد رسیدیم به بخشی که در مورد تاثیر انتظارات بر روی رضایت ما (فصل ۹) صحبت میکند.

داستان اولین سلمانی من

یکی از شبهای کارشناسی در خوابگاه یکی از دوستان سال بالایی بایک ماشین اصلاح در دست وارد اتاق شد شد و پرسید: «میخوام پشت سرم رو خط بگیرم کسی اینجا میتونه برام این کار رو بکنه؟» سریع داوطلب شدم و جواب دادم که من بلدم.

وقتی خواست ماشین اصلاح را به دستم بدهد اندکی مکث کرد و پرسید:«تا حالا انجام دادی که؟» صادقانه گفتم: «نه» کمی تردید کرد و دستش رو عقب کشید. ادامه دادم: «کار سختی نیست و راحت است، بده به من ماشین اصلاح را تا ببینیم چه میشود.»

ماشین اصلاح را با تردید به دستم داد ولی متذکر شد که خراب نکنی. دوست داشتم که اولین مشتری کار اصلاحم از دستم راضی باشد. بنابراین در حین زدن ماشین اصلاح به برق و بعد از شروع کار، بنا کردم به تعریف کردن از خودم که، «به به چقدر خوب شد و سلمانی میرفتی به این خوبی نمیشد» ولی بعد از لحظاتی فکر کردم، شاید انتظارات او از نتیجه کار خیلی بالا برود و بعد که نتیجه را دید و اگر کمی از انتظار بالایی که در ذهنش ایجاد شده، نتیجه، کیفیت کمتری داشته باشد، از کار من ناراضی بشود. پس در ادامه صحبت هایم گفتم: «البته خط پشت سر چیز مهمی هم نیست. حالا اگر خراب هم شد، پیراهن یقه بزرگتری میپوشی و چیز خاصی دیده نمیشود.» در آینه دیدم که کم کم استرس در چهره اش بیشتر میشود. شستم خبر دار شد که مشغول خراب کردن اوضاع هستم پس با احتیاط دوباره شروع به کمی تعریف درباره نتیجه کار کردم. کار تمام شد و به نظر خودم که گند نزدم و دوستم تشکر کرد و رفت.

اما این سوال برای من باقی ماند که بهترین کار در این مواقع چیست؟ باید تعریف کنم و انتظارات را بالا ببرم. یا توقع را کاملا پایین بیاورم تا وقتی نتیجه را دید و از آن افتضاحی که در ذهنش بود نتیجه بهتر بود، راضی و خوشحال شود؟ امروز پاسخ این سوال را از آزمایش آقای دن اریلی میدانم.

ادامه خواندن

من همه ی گزینه ها را میخواهم

پیش نوشت: داستان خرید یخچال

اوایل تابستان سال گذشته بنا شد که برای تکمیل امکانات رفاهی شرکت، یک یخچال بخریم. حسین(ضرورتی به بیان نام کامل نیست) مسئول خرید شد. گفت «یک یخچال خانه مادربزرگ من هست که قصد فروش آن را دارند.سالها استفاده نشده آن را می آوریم و اینجا استفاده میکنیم.» یخچال را آورد و به برق زدیم و اتفاقی نیافتاد و خب نتیجه گرفتیم که خراب است. فردایش تعمیرکاری از نزدیکی شرکت را خبر کرد که برای بررسی مراجعه کند و پس فردایش آمد و بررسی کرد و گفت: «هزینه اش معلوم نمیکند و باید باز شود و شاید تا ۴۰۰ هزار تومان خرج شود و شاید آخرش هم مثل روز اولش نشود». پس از مشورت هزینه ای بابت ایاب و ذهاب دادیم و خداحافظی کرد.

سپس حسین گفت : «گزینه دیگری هم داریم. یکی از هم محله ای هایمان تعمیرکار است و اتفاقا عجب آدم خوبی است. به او میگویم تعمیر کند.» به او هم گفت و بعد از یک هفته بد قولی آمد و او هم همین را گفت که «تعمیر این ارزش ندارد. قطعه اش هم به راحتی یافت نمی شود، اگر دست دو میخواهی خودم بهترش را دارم» که روزهای بعد رفتیم و بهترش را نداشت و قرار شد که بهترش را بیاورد و ما نیز منتظر بودیم که خبرمان کند.

بعد از مدتی به حسین گفتیم که حالا که دست دوم نیست، نو بخریم. چندروزی مشغول تحقیق بین گزینه های مختلف مثل خرید اینترنتی یا حضوری، خرید از دیجیکالا یا سایت های گمنام، خرید یخچال ایرانی یا خارجی بود. که خوشبختانه به علت بنیه های مذهبی گزینه ی یخچال خارجی حذف شد و فقط ماند انتخاب بقیه گزینه ها.

ادامه خواندن

هزینه ی هنجارهای اجتماعی

این پست درباره فصل ۴ کتاب نابخردی های پیش بینی پذیر است. در ادامه خلاصه ای از فصل های یک و دو و سه این بار در مورد این صحبت شده که چرا ما از انجام بعضی کارها خوشحال می شویم اما نه زمانی که برای آن پول دریافت میکنیم.

آزمایش کار در ازای پول یا رایگان

طبق معمول اساس پست را با توضیح یک آزمایش انجام شده توسط آقای دن اریلی (و همکارش) شرح میدهم.

در صفحه یک کامپیوتر یک مربع و یک دایره قرار داده شده بود. افراد باید با ماوس دایره را کشیده و روی مربع ببرند. هر بار دایره جدیدی ظاهر شده و افراد باید سعی کنند تا در طول پنج دقیقه بیشترین تعداد دایره ممکن را به درون مربع بیاندازند. هر فرد در گروه اول برای انجام این کار پنج دلار پول نقد دریافت میکرد. هر فرد در گروه دوم مقدار خیلی کمتری پول (۵۰ سنت و در آزمایشی دیگر ۱۰ سنت) دریافت کرد. با افراد گروه سوم در مورد پول صحبت نشده و از آن درخواست شد که لطف کنند و در انجام این آزمایش مشارکت کنند.

افرادی که ۵ دلار گرفته بودند به طور میانگین ۱۵۹ دایره و افرادی که ۵۰ سنت گرفته بودند ۱۰۱ دایره را انتقال دادند. همانطور که حدس زده میشد پول بیشتر حدود ۵۰ درصد بیشتر ایجاد انگیزه کرده بود. اما گروه سوم که پولی دریافت نکرده بودند چه؟

ادامه خواندن

هزینه ی چیزهای رایگان

ما معلمولا بیش از اون چیزی که فکر میکنیم برای کالا یا خدمات رایگان هزینه میدهیم. در ادامه ی خلاصه ی بخش های کتاب «نابخردی های پیش بینی پذیر» که در پست های قبل گفته شد به فصلی در مورد پژوهشی درباره ی رفتار ما در مقابل چیز های رایگان میرسیم. در قسمت اول در مورد میزان واقعی اراده ی ما روی تصمیم گیری ها صحبت شد و در بخش دوم فریب قیمت گذاری بررسی شد.

آزمایش شکلات های هالووین

آقای دن اریلی در یکی از جشن های هالوین که کودکان برای گرفتن شکلات به خانه او مراجعه می کردند آزمایشی را برگزار کرد. ابتدا به کودک سه شکلات کوچک (۴گرمی) داده و گفت «این شکلات ها در در دست خود نگه دار.» بعد یک شکلات بزرگ و با کیفیت و ۳۰ گرمی و یک شکلات به بزرگی دو برابر( ۶۰گرم) به آن ها نشان داده و گفت «اگر یکی از شکلات های کوچک را به من بدهی من این شکلات بزرگ را به تو میدهدم و اگر دو شکلات کوچک بدهی من شکلات بزرگتر را به تو می دهم.»

تقریبا همه ی بچه ها ارزش شکلات بزرگتر را فهمیده و میدانستند که با دادن دو شکلات مجموع چیزی که به دست می آورند از نظر وزنی بسیار بیشتر از حالت اول خواهد بود. این از آزمایش اول که نشان گر رفتاری عاقلانه و منطقی حتی بین کودکان است. و اما قسمت جالب ماجرا در آزمایش دوم رخ داد.

ادامه خواندن

چه میزان از تصمیم های ما تحت کنترل اراده ماست؟

در این پست میخواهم در مورد اثر گذاشتن گزینه ها روی انتخاب هامون بنویسم. قبلا در پستی در مورد اینکه آیا انتخاب های بیشتر در زندگی انسان رو خوشحال تر میکند یا نه مطلبی نوشته بودم.
ما معمولا فکر میکنیم که اکثر انتخاب هامون رو عقلانی انجام میدیم اما خیلی مسایل جانبی هست که شاید بیشتر از منطق بر روی رفتار ما تاثیر گذار است.

مثال زیر رو از کتاب «نابخردی های پیش بینی پذیر» ببینید.

مثال اول

اگر شما میخواستید مجله ای را بخرید و فرم اشتراک زیر را میدیدید، کدام گزینه را انتخاب می کردید؟

  1.  دسترسی به نسخه آنلاین مجله تا یک سال (۵۹ دلار)
  2. دسترسی به نسخه چاپی مجله تا یک سال (۱۲۵ دلار)
  3. دسترسی به نسخه چاپی به همراه نسخه آنلاین تا یک سال (۱۲۵ دلار)

گزینه ی دوم یک جور هایی احمقانه به نظر میرسد. بنابراین آقای دن اریلی (نویسنده کتاب) آزمایشی رو طراحی میکنه و فرم رو به ۱۰۰ نفر از دانشجوهای MIT میده تا ببینه کدوم گزینه رو انتخاب میکنند.

ادامه خواندن

اگر انتخاب هام بیشتر باشه خوشحال ترم؟

سوال مهم قبل از شروع:

اگر از شما بپرسند که «برای خرید لباس میتونید از بین ۵ گزینه انتخاب کنید یا اینکه ۱۵۰ گزینه به شما معرفی میشه و میتونید از بین اون ۱۵۰ تا، لباس مورد نظرتون رو انتخاب کنید.» شما کدوم حالت رو ترجیح میدید؟ داشتن انتخاب های بیشتر یا انتخاب های کمتر؟ کدوم حالت شما رو خوشحال تر میکنه؟

تصویر جلد کتاب تناقض انتخاب

تناقض انتخاب

مدتی پیش یک ویدئو جالب از آقای بری شوارتز نویسنده ی کتاب تناقض انتخاب یا Paradox of Choice رو دیدم (لینک ویدئو دشواری انتخاب در سایت تد).

اول شروع میکنه و یک فرض رایج بین افراد رو مطرح میکنه، فرض کلی اینه که “انتخاب بیشتر باعث آزادی بیشتر می شود و آزادی بیشتر رفاه را بالا می برد.” این فرض اینقدر رایجه که معمولا کسی اون رو زیر سوال نمیبره.

گویا یک روز بری تصمیم میگیره بره از یک سوپرمارکت مدرن سس بخره، که اونجا با ۱۷۵ نوع سس مختلف مواجه میشه تازه میدونید که اگه از طعم اونا خوشتون نیاد میتونید با ترکیب سس ها سس مورد علاقتون رو بسازید. همه جا همینطوره الان اگر بخواهید موبایل هم بخرید باید از بین صدها مدل مختلف انتخاب کنید.

خب حالا سوالی که پیش میاد اینه که داشتن انتخاب زیاد بدیش چیه؟

ادامه خواندن