درد سربازی + درمان

من از مدت‌ها قبل درباره چیستی و چرایی و راه درست اجرا کردن سربازی فکر میکردم و توی این نوشته میخوام یافته هام رو تا حدی مستند کنم.

خدمت سربازی یا همون اجباری در ایران از سال ۱۳۰۳ توسط رضاخان در ایران راه اندازی شد و از همون موقع تا الان با تغییرات مختلف توی کشور اجرا شده است. به عنوان یک مثال جالب اینکه ظاهرا قبل از انقلاب سربازی برای خانوم‌ها هم اجباری بود ولی بعد از انقلاب این اجبار لغو شد.

مدلی که الان سربازی در حال اجراست،‌ مشکلات جدی داره که عموم افراد جامعه بهش واقفند و میشه دربارش توضیح نداد ولی من طبق عادت همیشگیم به لیست کردن تعدادی از مشکلات مهم  میپردازم:

  • مصرف کردن به شدت نابهینه دو سال از بهترین سالهای زندگی بیش از نیمی از جمعیت
    • دلیل اینکه گفتم بیش از نیمی اینه که برای سربازان متاهل این زمان تا حدی از همسرشون هم مصرف میشه یا به عبارت بهتر،‌ هدر میره.
  • عقب انداختن پسرها از ورود به بازار کار در صورتی که طبق مدل سنتی مذهبی ما نون آور خونواد مرده.
    • با توجه به اینکه با این اتفاق وضعیت مالی مردها و زنها به هم نزدیک میشه با ساختار کنونی اشکال جدی در مسیر ازدواج ایجاد میکنه
  • وجود معافیت تحصیلی باعث میشه که تعداد زیادی از پسرها با این انگیزه ادامه تحصیل میدن و نتیجش اینه که حجم کثیری از امکانات آموزشی/پژوهشی هدر میره و خیل کثیری از پسرهای بی انگیزه به دانشگا‌ه ها وارد بشند که طبیعتا خروجی خوبی نداره در صورتی که اگه همین افراد با انگیزه وارد بشند میتونن کیفیت خروجی رو چندین برابر بهتر کنن.
  • افسردگی، حس بی فایده بودن و سرکوب شخصیت مردانگی سربازها  به خاطر نحوه برخورد باهاشون و نابهینه بودن مصرف شدنشون
  • وجود قوانینی که اگه از بیرون نگاه کنی به شدت اشتباه یا حتی گاهی خنده دار هستند. مثل اینکه الان شما اگه بتونی به اندازه کافی از رفتن به سربازی فرار کنی به عنوان جایزه بهت اجازه میدن که به جای رفتن به سربازی سربازیت رو بخری! یا مثلا اینکه میزان ضعف چشم مورد نیاز برای معافیت با سطح تحصیلی افزایش پیدا میکنه یا به عبارت دیگه اگه شماره چشمت ۹ باشه در صورتی که کارشناسیت تموم بشه به جرم اینکه کارشناسی خوندی دیگه معافت نمیکنن یا هزار قانون دیگه.
  • عدم رعایت عدالت هم به صورت ساختاری و هم به صورت فرا ساختاری. به عنوان مثال
    • ساختاری:  کسی که سربازیش افتاده در یک محل جنگی تنها ۳ ماه از سربازیش کم میشه نسبت به کسی که سربازیش رو به صورت امریه زیر باد خنک کولر و امنیت کامل انجام داده!
    • فراساختاری: خیلی اوقات افراد با مدل‌های مختلف معافیت میگیرند که قانونیست ولی از عدالت به دور است. به عنوان مثال یکی از دوستان من به دلیل کفالت پدر معاف شد در صورتی که پدرشون هیچ نیاز خاصی به ایشون نداشت!
  • بی عدالتی جنسیتی!: لازم نیست توضیح بدم:)
  • مثالهایی که در اینجا اومده
  • ….

در خیلی از کشورهای جهان شرایط جالبی داره که به تفصیل در اینجا و اینجا اومده. من میخوام توی این مطلب یک راه حل پیشنهادی برای اجرای بسیار بهتر این قانون پیشنهاد بدم که البته خیلی جاهای دیگه در حال اجراست و اسمش رو میذارن سربازی حرفه ای یا اختیاری.

توضیح راه حل پیشنهادی

اجبار سربازی روی همه افراد مستقل از جنسیت، شان یا هر چیز دیگه وجود داشته باشه و تنا افرادی ازش معاف هستند که در شرایط جنگی انتظار هیچ گونه کمکی ازشون میره. مثلا فردی که از هر دو پا فلجه کماکان در زمان جنگ میتونه با دستاش کمک‌های مختلفی انجام بده بنابراین ایشون هم معاف نیست. معافیت برای کسیه که تمام بدنش فلجه یا چنین افرادی!

سربازی برای همه افراد در زمان جنگ همون چیزی باشه که الان هست ولی در زمان صلح فقط به صورت یه دوره فشرده در حد دو ماه باشه که توش به هر کسی برای کاری که در شرایط جنگی ازش انتظار میره آموزش داده بشه. به عنوان مثال به عموم آقایون نحوه کار با اسلحه و تاکتیک‌های جنگی آموزش داده بشه. ولی به خانوم‌ها کمک‌های اولیه و یا کارهای پدافندی بیشتر آموزش داده بشه. همچنین به جد ترجیح داره که این آموزش تخصصی باشه یعنی مثلا به بخشی از آقایون به جای آموزش نحوه حرکت در گردان مکانیزه،‌ نحوه عملیات غواصی آموزش داده بشه.  باقی مقدار سربازی اجباری رو آدمها در قبال پرداخت مبلغ مشخصی(مثلا K تومن به ازای هر ماه از عدم حضور در خدمت) میتونن نیان. (و البته میتونن بیان!)

سرباز بودن یک شغل حساب میشه و حقوق منطقی و متغیر داره یعنی از بالا مشخص نمیشه. همچنین مساوی هم نیست. به عنوان مثال ممکنه کسی که در یک جای خطرناک از یه منطقه مرزی خدمت میکنه ماهی ۱۰ ملیون تومن حقوق بگیره ولی کسی که  کارش میشه باز کردن در brt ها حقوقش میشه ۱ ملیون تومن در ماه!

افراد میتونن هر قدری که علاقه داشته باشند سرباز بمونن.

مقدار عدد K به گونه ای تعیین میشه که مجموع درآمد حاصل از اون مقداری بیشتر باشه از مجموع مقدار حقوقی که به تمامی سربازهای مملکت به صورت ماهانه داده میشه بنابارین ممکنه عدد K به صورت دوره ای تغییر کنه!  (دلیل اینکه مقدارش باید بیشتر از مجموع حقوق سربازها بشه رو بعدا میگم)

خوبی ها و بدی های این راه حل رو در قالب تعدادی سوال و جواب میگم

سوالهای پرتکرار(FAQ)

  • فروش سربازی واقعا بی عدالتیه! چرا باید کسی که پولش رو داره نره سربازی ولی کسی که پولش رو نداره مجبور بشه بره؟ 
    • با این تعریف از عدالت اینکه اون کسی که پولش رو داره الان خونه بهتری داره هم بی عدالتیه! یا اگه بگید اینجا بحث جونه خوب اون فرد الان ماشین بهتری هم سوار میشه و امنیت جانیش بهتره! این تعریف از عدالت کاملا غلطه.
    • اتفاقا این ایده به نفع اون آدم فقیره. اینطوری اون فرد میتونه بره سربازی و حقوق بگیره و با حقوقش از فقر در بیاد! یاد آوری میکنم که اون فرد همین الان داره میره سربازی و هیچ چی بهش داده نمیشه. تنها تفاوتش اینه که الان از اون پولداره هم یه چیزی کم میشه. حرف اصلی من اینه که وقتی برای اون پولداره هزینه ایجاد میکنید یا به عبارت دیگه ازش پول میگیرید، اونو هدرش ندید جاش بدید به فقیره!
    • درسته ظاهرا یه امکان برای پولدارها فراهم شده ولی طبق همون استدلال بند قبلی، یه پولی از پولدارها گرفته شده داده شده به فقرا! اینطوری ضریب جینی کم میشه که به نظر من حداقل برای شما بسیار شبیه تعریف عدالته!
    • الان کلی بی عدالتی دیگه رخ میده که به نظرم با انجام این شیوه حل میشه! مثل اجحاف در حق پسرها(در مقابل دخترها) یا در حق افرادی که معاف نمیشن در مقابل اونایی که معاف میشند یا در حق همه اون کسایی که میفتن جاهای خطرناک! در مقابل کسایی که خیلی اوقات با پارتی بازی میفتن جاهای امن!
    • من به شدت از افرادی که این حرف ها رو میزنن ناراحتم! به نظرم این حرف  به دو دلیل زیاد گفته میشه. یکی اینکه چون ظاهر قشنگی داره و میشه باهاش مردم رو گول زد . یکی هم اینکه طرف اینقدر آدم عاقلی نیست که بفهمه با این کار من یه پولی دارم میکنم توی جیب اون آدم فقیر که از فقر در بیاد! لااله الی الله!
  • فایده این طرح برای پولدارها بیشتره
    • خوب باشه. مگه بده؟ مگه پولدارا دشمنن؟ برای فقرا هم فایده داره! اینکه برای پولدارها بیشتر فایده داشته باشه تنها در صورتی بده که اختلاف فقیر و پولدار رو بیشتر کنه که طبق استدلال سوال قبلی نمیکنه!
    • فایده اصلی این مدل تبدیل اجبار کور به مکانیز کنترل کییفیت بازار آزاده! فایده اصلیش اینه که وقت آدمها هدر نمیره! فایده اصلیش اینه که اون سرباز بدبختی که افتاده یه جای سخت حداقل یه حقوقی میگیره که دلش بهش خوش باشه! استغفرالله. شما دیگه سوال نپرس! نفر بعد.
  • این راه حل خرج دولت/ساختارهای امنیتی نظامی رو بییشتر میکنه:
    • با توجه به نحوه محاسبه عدد K این صحبت اکیدا غلطه! ضمن اینکه همین الان حجم زیادی هزینه صرف پرداخت حقوق سربازها و هزینه های جاری سربازخونه ها میشه که خوب اون رو دیگه لازم نداریم:)(در واقع میشه باهاش عدد K رو کم کرد) البته ممکنه هزینه یافتن تخمین درست از K اضافه بشه که این همون دلیل اینه که گفتم K رو کمی بیشتر در نظر بگیریم!
  • اینطوری هیچ کس نمیاد سربازی
    • در این صورت همه مجبور به پرداخت پول هستند. خوب اون پول رو میدیم به یه سری آدم دیگه که کارهای اون سربازها رو انجام بدن و اینطوری هم شغل ایجاد کردیم هم وقت کسی رو هدر ندادیم هم آدمهایی که کارهارو انجام میدن از اونجایی که حقوق میگیرن، انگیزه بیشتری برای انجام کار با کیفیت دارن. همچنین اهرم حقوق به اهرم های کنترلی کیفیت خروجی کارهای جایگزین ها اضافه میشه!
  • اینطوری اگه جنگ بشه دولت از پس حقوق این همه سرباز مورد نیاز بر نمیاد 
    • همونطور که گفتم این قضیه فروش صرفا برای زمان صلحه و اگه جنگ بشه دیگه بازی رو هر جوری که خواستید میتونید بچینید! یعنی بر حسب اینکه بیشتر به سرباز نیاز داریم یا به پول، میتونیم تصمیم بگیریم که فروش رو آزاد کنیم یا نه. تازه اینطوری دست حکومت بازتره.
  • این ایده داره تقدس خدمت سربازی رو با مقایسش با پول میاره پایین
    • اول اینکه سربازی همین الان هم تقدس نداره. خدمتی که مقدس باشه جریمش اضافه خدمت نیست! کاهش خدمته. همچنین اگه سابقه حضور در این خدمت مقدس رو داشته باشید کاملا قابل درکه که از این تقدس جز یه ظاهر پوشالی چیزی باقی نمونده. البته این رو هم بگم که همه اینطوری نیستند و افرادی هستند که سربازی رو با قصد خدمت به نظام و ایران انجام میدن. منظور من درباره افرادیست که در شرایط پیشنهادی من تصمیم به پرداخت پول میگیرند درواقع در شرایط کنونی بالاجبار به سربازی رفتند
    • آیا هر عملی که ما به ازاش پول پرداخت بشه غیر مقدسه؟ این چه دیدیه. دوست دارم نظرتون رو درباره نماز و روضه های استیجاری بدونم! همچنین درباره بحث کفاره. همچنین درباره خود بحث حقوق پرداختی توی همین شرایط به پرسنل ارتش و سپاه و …
  • اگه پسرا رو نبرن سربازی که مرد نمیشن
    • اول اینکه به نظرم الان وقتی میبرنشون سربازی بیشتر شخصیتشون رو میشکنن و بی‌شخصیتشون میکنن و عملا نامردی رو یاد میدن!
    • دوم اینکه به نظرم چیزی که واقعا پسرا رو مرد میکنه سربازی نیست. کاره! کاره که با فشارهاش باعث میشه پسر به تکاپو بیفته و مرد بشه!
    • آیا این حرف رو همین الان درباره خانومها نمیشه زد؟ آیا جامعه به این مرد بیشتر از اون زن نیاز داره؟
  • اینطوری که شما K رو حساب کردی همه میرن سربازی
    • اولا که این حرف غلطه! به نظرم خیلیا نمیرن! اینقدرا هم زیاد نمیشه ها. تخمینی الان میشه حدود ۲ تا ۳ ملیون تومن.
    • دوم اینکه اگه برن هم میشه مثل الان با این تفاوت که گزینه فروشش رو گذاشتی! و حداقل اونی که اینقدر توانایی داره که در اقتصاد آزاد اونقدر ارزش خلق کنه که الان بیش از K پول در بیاره خوب این کار رو میکنه!
  • اینطوری امنیت ملی به خطر میفته چون اگه یهو جنگ شروع بشه تا بیای ملت رو جمع کنی و سازمان‌دهی بکنی کار از کار میگذره.
    • این حرف ممکنه درست باشه. ولی توجه داشته باشید که از اونجا که من به شدت روی اون دوره دو ماهه تاکید دارم و به نظرم اون دوره باید به شدت سخت گیرانه تر از حال انجام بشه به نظرم مردم رو میشه طوری آموزش داد که سریع بیشه سازماندهیشون کرد.
    • اگه واقعا لازمه تعدادی سرباز استخدام کن به عنوان افرادی که در قدم اول جلوی دشمن می ایستند.
    • به نظرم کاهش تعداد آدمها و افزایش انگیزه اونها میتونه ثمربخش تر باشه!
    • به نظرم اون رو باید یه جور دیگه درستش کرد. مثل تحقق بسیج ۲۰ ملیونی(اون زمان!)
  • این حرف شما درسته ولی عمرا نمیشه اجراش کرد
    • به نظرم اگه به اندازه کافی گفته بشه و خوبی ها و بدی‌هاش در بیاد و طرح اجراییش تکمیل بشه واقعا میشه انجام بشه.
    • این جمله منویاد افرادی میندازه که قبل از انقلاب به افراد انقلابی میگفتن کار شما به نتیجه نمیرسه! در صورتی که رسید! اونجا یک حکومت کامل تغییر کرد! حالا نمیشه نحوه اجرای یه گوشه از اون حکومت رو تغییر داد؟ حتما میشه. اراده میخواد.
  • چرا گیر دادی به این موضوع. این همه جا هستش که مشکل داره
    • اولا قدم به قدم همه اون جاها باید مشکلش حل بشه اینم یکیش!
    • دوما اینکه نسبت هزینه به سود بهینه سازی در این بخش از نظام به نظر من خیلی بیشتر از جاهای دیگشه! راه حلش سادست! تقریبا به نفع همه هم هست! چرا خوب انجامش ندیم؟!
  • ریسک داره! خطرناکه! ممکنه اتفاقی بیفته که انتظراش رو نداریم!
    • درسته. تقریبا هر کار تازه ای که بخوای انجام بدی ریسک داره! پس هیچ کار تازه ای نکنیم!
    • به نظرم جزو خواص جداناپذیر از یک انقلابی ریسک پذیریشه!
    • همونطور که خطر داره سود هم داره! چرا نیمه خالی لیوان رو میبینی!
  • دهنم کف کرد باشه بابا تو راست میگی! برو راه بیفت این مشکل رو حل کن.
    • اتفاقا من اولین افرادی نیستم که این ایده رو زدن! ما بیشماریم:) (لینک و لینک و لینک و هزاران لینک دیگه!)

به نظرم بیاید هر خواننده این خبر به یک نفر دیگه این مطلب رو تفهیم کنه و ازش قول بگیره که اون هم همین کار رو برای یه نفر دیگه انجام بده(همین کار شامل خود این قول هم میشه!) اینطوری به احتمال زیاد بعد از یه مدت تعداد قابل توجهی آدم این مطلب رو متوجه شدن!

 

 

2

5 دیدگاه برای ”درد سربازی + درمان

  1. فکر میکنم مقاومت نیروهای نظامی در مقابل تغییر ساختار سربازی، بیشتر ناشی از ترس از تغییره. هیچ کس جرات تغییر این ساختار رو نداره چون کلی سازمان و اداره شکل گرفته و کلی آدم دارن نون میخورن. وگرنه با هیچ عقل سلیمی ادامه این ساختار توجیه پذیر نیست.

    • واژه انقلاب که این همه ازش دم میزنن/میزنیم/میزنید یعنی چی؟!
      خوب اگه ساختار نتونه به این ترسش غلبه کنه از کارایی میفته!

  2. ای بابا چه جالب ، یه بار دیگه این ها را از همین زبون شنیده بودم

    سید میگی که این طرح تو چندین کشور در حال اجراست (خوبی ها و بدی ها و فرصت و تهدید هاش در اومده) از طرفی میگی ما بریم این را نشر بدیم
    الان مشکل ما اینه که مسئولین نمیدونن تین اپشن را؟ یا میدونن و به قولی بخاطر ترس و غیره انجام نمیدن؟
    سود نشرش چیه پس؟

    • طبیعتا عموم مسئولین از کلیات این طرح خبر دارن ولی به نظرم لزوما جزئیات و فایده هاش رو نمیدونن و گاها مشکلاتی رو مطرح میکنن که جوابش راحت داده میشه.
      حرف اصلی ترس از تغییره که به نظرم نشر گسترده تر و همه گیر شدن این فکر ابزاریه برای اینکه به مسئولین جرات بده که این تغییر رو بدن. یا مسئولینی انتخاب بشن که بیشتر جرات این تغییر رو دارن.
      معمولا مسئولین به فکر خواست عمومی هستن و اگه خواست عمومی درست بشه(بالاخص توی افرادی که از این تغییر آسیب مستقیم میبینن) کمک جدی ای در اجرایی شدنش داره.

دیدگاه‌ها بسته شده است.